||Test1.Kinematika || Test2.Dinamika || Test3.Mexaniki iŞ, Güc, Enerji || Test4.Statika ||
ELEKTRİK CƏRƏYANININ UZAQDAN IDARƏ EDİLMƏSİ
||İNTERNET NƏDİR? || ||Kompüterin nəsilləri || ||Komputerin quruluşu ||
Yumurtani cib telefonu ilə necə bişirmək olar?
Mobil rabitә vә informasiya tәhlükәsizliyi.
Bermud üçbucağı
Fikirləş! Cavab tap!
Dahilerin başına gəlmiş maraqlı hadisələr
Rəqəmlərdəki məntiq nədir?
Rəy və təkliflərinizi göndərmək üçün bura daxil olun
Komputerin nəsilləri
İnformatikanın əsas tərkib hissəsi olan kompüter texnikası kompüterlərin yaranması və inkişaf mərhələlərini, təsnifatını və arxitekturasını, aparat və proqram vasitələrini əhatə etdiyinə görə İnformatikanın inkişaf tarixi də kompüter texnikasının inkişaf tarixinə uyğundur. Həmin tarixə qısaca nəzər salaq.
İlk dəfə Blez Paskal (]]Fransa]]) 1642-ci ildə cəmləyici maşın hazırlamışdır; 1673-cü ildə Vilhelm Leybnis (Almaniya) hesab əməllərini yerinə yetirən mexaniki arifmometr yaratmışdır; 1830-cu ildə Çarlz Bebic (İngiltərə) proqramla işləyən hesablama maşını (analitik maşın) yaratmağa cəhd göstərmişdır. Bebicin ideyaları sonralar universal kompüterlərin yaradılmasının əsasını qoymuşdur; 1930-cu ildə A.Turinq (İngiltərə) və E. Post (Amerika Birləşmiş Ştatları) tərəfindən universal kompüterlərin yaradılmasının nəzəri əsasları inkişaf etdirilmişdir.
Müasir kompüterlərin əsas iş prinsipləri XX əsrin 40-cı illərində Amerika alimləri Con Fon Neyman, Q.Qoldsteyn və A.Beris tərəfindən verilmişdir. Həmin prinsiplər 1946-cı ildə Amerika Birləşmiş Ştatları-da ENİAK adlı universal kompüterin yaradılması ilə həyata keçirilmişdir ki, həmin tarix də müasir kompüter texnikasının yaranma tarixi hesab olunmuşdur. Elə həmin vaxtdan da başlayaraq kompüter texnikası və texnologiyası yüksək sürətlə inkişaf etməyə başlamışdır və aşağıdakı mərhələlərdən keçmişdir:
I nəsil (1950-1959) - elektron lampalı kompüterlər. Onlardan əsasən riyazi məsələlərin həlli üçün istifadə olunurdu. Məs: MESM, BESM, Strela, M-3, Minsk-1, M-20 və s.
II nəsil (1960-1969) - element bazası əsasən yarımkeçiricilərdən ibarət olan kompüterlər. Onların funksional imkanları xeyli artmışdır. BESM-4, Minsk-22, Ural-14 və s.
III nəsil (1970-1985) - element bazalı mikroelektronika və inteqral sxemlərdən ibarət olan kompüterlər. Bu nəslin əsasını İBM 360/370 təşkil edirdi. Onun əsasında keçmiş SSRİ-də EC EHM yaradılmışdır. Bu nəsil kompüterlərin bir nümayəndəsi də kiçik (mini) maşınlar sinfinə daxil olan Amerika Birləşmiş Ştatları-ın RDR, VAX kompüterləri və onların SSRİ-dəki analoqu olan CM-1/2/3/4/1420 və s. maşınları idi.
IV nəsil (1981-dən sonraki dövr) böyük və çox böyük inteqral sxem (BİJ, SBİS) texnologiyası ilə yaradılan mikro və mini kompüterlər. Bu nəslin ayrıca sinfi fərdi kompüterlərdir (FK, PC). Onların yaradılması prinsipcə inqilabi mahiyyət kəsb edirdi. Bunlara nümunə: İBM PC 286, 386, 486, 586 və s.
V və sonraki nəsil - yeni və ən yeni elektron texnologiyalarına əsaslanan indiki və gələcəyin kompüterləri. Bu nəsil kompüterlər çox yüksək məhsuldarlığa və etibarlılığa malik olmaqla, keyfiyyətcə yeni funksional tələblərə, başqa sözlə biliklər bazaları ilə işləməyə, süni intellekt sistemlərinin təşkilinə, istifadəçi ilə nitq və görmə vasitəsi ilə ünsiyyəti təmin etməyə, ən yeni proqram vasitələrinin yaradılması prosesini sadələşdirməyə və s. imkan verməlidirlər. Yeni arxetikturaya və texnologiyaya malik neyrokompüterlər real neyronların əsas xassələrini modelləşdirən neyron şəbəkələrinə əsaslanırlar. İntellektual imkanları xeyli üstün olan bioloji və optik texnologiyaları əsasında bio və optik neyrokompüterlərin yaradılması da yaxın gələcəyin reallığıdır. Bunlarla yanaşı olaraq kompüterlərin məhsuldarlığı bəzi hallarda və sahələrdə (nüvə energetikası, kosmos, hərbi-müdafiə, seysmologiya və s.) tətbiq üçün kifayət etmədiyindən super kompüterlərin yaradılmasına ciddi ehtiyac yaranmışdır.
Kompьter a_a 1dak1 qur ulardan tY_kil olunmu_dur:
Manitor,
Klaviatura,
Mous.
ПlavY qur ular (periferiya qur ular1):
«ap qur usu vY ya printer,
Skaner,
Modem,
RYqYm videokameras1,
SYs gьclYndiricilYri vY s.
KompьterlYr portativ variantda da istehsal olunur bloknot (notebook). Burada sistem bloku, monitor vY klaviatura bir korpusda qurulur: sistem bloku klaviaturan1n alt1nda, monitor isY klaviaturaya qapaq _YklindY haz1rlan1r.
Manitor kompьterdY olan informasiyaya baxmaq ьзьn istifadY olunur.
Klaviatura kompьterY mYlumat1 (verilYnlYri vY YmrlYri) daxil edYn Ysas xarici qur ulardan biri hesab olunur. Klaviaturan1n kцmYyi ilY ma_ina istYnilYn simvollar1 (rYqYm, hYrf, heroqriflYr vY s.) daxil etmYk mьmkьndьr.
Printer kompьterin xarici qur usu olub, informasiyan1 ka 1z ьzYrindY зap etmYk ьзьndьr. 0nformasiyan1n з1x1_a verilmYsi ьsuluna gцrY printerlYr iki qrupa bцlьnьr. Simvollu vY ya qrafiki. Simvollu printerlYr sYtrdYki ayr1-ayr1 simvollar1 bьtцv _YkildY зap ba_l1 1na цtьrьr. Qrafiki printerlYrdY mYlumat simvollar _YklindY deyil, ayr1-ayr1 nцqtYlYr _YklindY з1x1_a цtьrьlьr. Vahid uzunluqda (1 dyьmda) olan nцqtYlYrin say1 printerin imkanlar1n1 gцstYrir. Ka 1z ьzYrindY _Yklin qeyd edilmYsi ьsuluna gцrY printerlYr iki qrupa bцlьnьr: zYrb ilY vY zYrbsiz зap qur ular1.
Skaner fYrdi kompьterin xarici qur usu olub ka 1z ьzYrindY olan mYtn vY _Ykilli mYlumatlar1 kompьterY daxil etmYk ьзьndьr. Skaner mYlumat1 qrafiki formada oxuyur vY ma_1n1n yadda_1na daxil edir. Daha sonra laz1mi qrafiki redaktor proqramlar1n kцmYyi ilY onu ikilik koda зevirYrYk disklYrY vY ya зap qur usuna цtьrьlmYsini tYmin edir. FYrdi kompьterlYrY USB portu vasitYsi ilY qo_ulur.
Multimedia qur usu informasiyan1n emal1 texnologiyas1 olub, mYtni, sYsi, qrafiki, _Ykli vY animasiyan1 kompьter sistemindY tam _YkildY birlY_dirir.
Meynfreym ьmumi mYqsYdli universal elektron-hesablama ma_1n1d1r (EHM). 70-ci illYrdY dьnya kompьter park1n1n bцyьk hissYsini meynfreym kompьterlYri tY_kil edirdi. FYrdi kompьterin inki_af1 ilY YlaqYdar olaraq meynfreymlYrin tYtbiq sahYlYri azalma a ba_lad1. Buna baxmayaraq bu kompьterlYrdYn mьdafiY, maliyyY vY sYnaye sahYlYrindY geni_ istifadY olunur. Meynfreym kompьterlYri bцyьk, mьrYkkYb hesablamalar aparmaqla yana_1 цzьnY зoxlu sayda terminal birlY_dirir. TYyyarY vY qatarlara sYrni_in biletlYrinin sat1_1n1 mYrkYzlY_dirilmi_ qayda ilY hYyata keзirYn hesablama sistemlYrindY meynfreymlYrdYn istifadY olunur. Meynfreym kompьterlYrin istehsal1 ilY YsasYn IBM firmas1 mY_ ul olur.
Sistem bloku
Kompьterin sistem bloku tY_kil olunmu_dur:
Ana plata (proceccor, kontrollerlYr, YmYli yadda_ qur usu (RAM), ke_-yadda_, akkumulyator batareyalar1);
Proceccorlar1 qurmaq ьзьn adapterlYr;
Yadda_ modulu;
Daimi yadda_ qur usu (Winchester, ROM);
DisketlYri (floppi) oxudan qur u;
CD-ROM (Conpact Disk Read Only Memory);
SYs platas1;
Qida bloku.
Prosessor hesab vY mYntiqi YmYliyyatlar1n, proqramlar1n yerinY yetirilmYsi proseslYrini idarY edYn qur udur. Prosessorun sьrYti takt tezliyi, saniyYdY taktlar1n say1, yYni saniyYdY YmYliyyatlar1n say1 ilY tYyin edilir. MYsYlYn, 40Mhs saniyYdY 40 milliyon YmYliyyat, 1000Mhs=1GHs.
Yadda_ qur ular1
Пmr vY verilYnlYri yadda saxlamaq ьзьn yadda_ qur ular1ndan istifadY olunur. Yadda_ qur ular1 funksiyalar1na gцrY mьxtYlif olurlar:
ПmYli yadda_ qur usu (Random Access Memory RAM, ) ixtiyari mьraciYtY malik yadda_ olub, kompьter vY digYr qur ularda informasiyan1n oxunmas1 vY yaz1lmas1n1 tYmin edYn yadda_. Kompьter sцndьrьldьkdY ПYQ-da saxlan1lan verilYnlYr silinir.
Daimi yadda_ qur usu (Read Only Memory ROM, yaln1z oxumaq ьзьn istifadY olunan yadda_ olub, kompьterdYki bьtьn fayllar, qovluqlar1 цzьndY saxlay1r. 0lk dYfY 1973-cь ildY 0BM 3340 sistemin yadda_1nda yarad1l1b.
DisketlYri (floppi) oxuyan qur u ilk dYfY 1971-ci ildY El ^uqart tYrYfindYn San-Xose-dY 0BM-in laboratoriyas1nda 0BM System/370 seriyal1 ma_1nlara tYtbiq edilmi_dir.
Virtual yadda_ kompьter tYrYfindYn yerinY yetirilYn proqramin цlзьsь ПYQ-nun цlзьsьndYn bцyьk olduqda istifadY olunan mьvYqqYti yadda_. MYsYlYn, kompьterin ПYQ-nun цlзьsь cYmi 32 ????? oldu una baxmayaraq o, 4 Qbayta qYdYr virtual yadda_dan istifadY edY bilYr.
Ke_-yadda_ verilYnlYrin mYntiqi xYzinYsi. Kompьter sor u gцndYrYrkYn dinamik yaran1r. Soru_ulan adlarin tYyini zaman1 istifadY olunan vaxt1 optimalla_d1rma a kцmYk edir.
Bufer-yadda_ ПYQ-da yerlY_ir, verilYnlYrin bir yerdYn ba_qa yerY koзьrьlYn zaman mьvYqqYti saxlanmas1 ьзьn nYzYrdY tutulmu_dur.
Lənkəran rayon Boladi kənd 1 saylı orta məktəbin УFizika-İnformatikaФ müəllimi SEYRAN HEYDƏR oğlu ƏLİYEV
seyranaliyev@mail.ru
Используются технологии uCoz